Uzun süredir öksürüğünüz varsa ve nefesiniz daralıyorsa dikkat

20 Kasım Dünya KOAH Günü ile alakalı bir söyleme yapan Nergiz, “Amacımız KOAH’ın her sene daha fazla şahıs tarafından öğrenilmesi ve tehlike etkeni taşıyan şahısların sıhhat kuruluşlarına müracaat etmelerini sağlayarak hayatlarını daha nitelikli sürdürmelerini sağlanmasıdır” diye konuştu.

KOAH nedir

Nergiz şu bilgileri verdi: “KOAH [Kronik Müzmin Obstrüktif Tıkayıcı Akciğer Hastalığı] soluk yollarında mikroplarla oluşmayan bir iltihaplanmaya bağlı oluşan ilerleyici bir akciğer hastalığıdır.  Bu hastalık ne sıklıkta görülür. KOAH, tüm dünyada ehemmiyetli bir ulus sıhhati meseleyi olmasına rağmen, kamuoyu tarafından yeterince bilinmez bir hastalıktır. KOAH’ın görülme sıklığı 40 yaş üstü erişkinlerde yüzde 15-20’dir. Bir öbür deyişle cemiyetimizde 40 yaş üstü her 5 şahıstan birinde KOAH vardır. Oysa 10 KOAH hastasının yalnızca biri hekime müracaat etmiş ve doğru tanı alabilmiştir. Bu gidişatta, ülkemizde bulunan 3-5 milyona yakın KOAH’lı hastanın yalnızca 300-500 bini kendisinde hastalık olduğunu öğrenmektedir. Küresel Hastalık Yükü Çalışması bilgilerine göre, KOAH senede 2,9 milyon vefata neden olmaktadır. Günümüzde tüm dünyada 3. vefat sebebi haline gelen KOAH, tüm vefatların da yüzde 5,5’inden mesuldür. Türkiye’de solunum sistemi hastalıkları en sık görülen 3. vefat sebebidir ve bu vefatların yüzde 61,5’i KOAH sebebiyledir. Cemiyetin KOAH mevzusunda yeterli bilgiye sahip olmaması, hastalığın erken tanısını ve aktif rehabilitasyonunu eforlaştırmaktadır. KOAH gelişimi için tüm dünyada en yaygın görülen tehlike etkeni tütün kullanımıdır. Sigara içenler, içmeyenlere göre, daha fazla solunumsal şikayetlere, daha fazla solunum işlev kaybına ve daha yüksek KOAH vefat oranlarına sahiptirler. Öbür tip tütün kullanımı pipo, puro, nargile vb. ve etrafsal tütün dumanı da KOAH gelişimine neden olur. KOAH gelişiminde genetik tehlike etkenlerinin rolü henüz çok iyi aydınlatılamamıştır. Bununla beraber yapılan araştırmalarda hamilelik ve çocukluk yarıyılındaki akciğer kapasitesi gelişimi üzerine özellikle fakirliğin negatif tesirinin erişkin yarıyılda KOAH gelişimine yol açan ehemmiyetli bir etken olduğu gösterilmiştir. Bu sebeple cemiyet genelindeki denksizliğin eksiltilmesi o cemiyette yaşayan bireylerde KOAH gelişimini önleyen bir siyasettir. Öte yandan özellikle biyomas başka bir deyişle odun, tezek, kök eşi yakıtların yanmasına bağlı olarak büyüyen iç civar hava lekeliliği ve tozlu-dumanlı iş yerlerinde çalışmanın en ehemmiyetli etrafsal tehlike etkenleri olduğu öğrenilmektedir. Eş şekilde dış civar hava lekeliliğinin de KOAH gelişiminde ve KOAH hastalığının tutuşmasında ehemmiyetli rol oynadığı öğrenilmektedir. Araştırmalar hava lekeliliğinin çoğaldığı yarıyıllarda KOAH’a bağlı vefatların da çoğaldığına işaret etmektedir. Son olarak her geçen gün ehemmiyeti giderek vurgulanmaya başlayan fiziksel etkinlikte eksilme ve hareketsizlik de artık bir tehlike etkeni olarak kabul edilmektedir.”

KOAH’lı bir hastanın şikayetleri

Dr. Öner Nergiz, KOAH’ta en sık görülen yakınmaların soluk darlığı, öksürük ve balgam çıkarma olduğu bilgisini verdi. Nergiz, şöyle devam etti: “Sigara içen şahıslar öksürük ve balgamı alışırlar ve bu sebeple hekime müracaat etmezler. Soluk darlığı sebebiyle fizik etkinlikte eksilme ortaya çıkar. Eforda soluk darlığı sürükleyen şahıs, yol yürümek istemez, günlük işlerini eksiltir, markete gitmeye çekinir ve zamanla konuttan çıkmamayı seçim eder hale kazanç. Bu biçimde giderek çoğalan fiziksel etkinlik eksilmesi, hastanın hayat niteliğini bozarak hastalığın ilerlemesine neden olur, sakatlık ve vefata yol açar. Yirmi sene süresince izlenen KOAH’lı olgularda haftada iki saat ve daha fazla yürüyüş yapan hastalarda hem KOAH sebebiyle sağlık kurumuna müracaatlarda hem de bu hastalık sebebiyle ortaya çıkan vefat oranlarında %30-40 eksilme tespit etilmiştir. Bu sebeple hem bu hastalığın önlenmesi hem de ilerlemesinin yasaklanmasında ‘fiziksel etkinliğin çoğaldırılması gerekmektedir. KOAH’ın tanısı, kolay ve sızısız bir test olan “soluk ölçüm testi” ile basitçe konabilmektedir. KOAH’ın erken tanısı, hastalığa bağlı sakatlık ve vefat oranlarını eksiltecektir. Bu sebeple, 40 yaş üstü, sigara içmiş ya da içmekte olan ve/veya iş icabı ya da etrafsal civar gereği tozlu etraflarda bulunan bireylerde müzmin seyirli öksürük, balgam ve soluk darlığı yakınmalarından en az birinin bulunması halinde bireyin bir göğüs hastalıkları doktoru tarafından görülüp ”soluk ölçüm testini” yaptırması gerekir.”

KOAH’ın rehabilitasyonu

Şehir Sıhhat Müdürü Dr. Öner Nergiz KOAH’ın rehabilitasyonu hakkında şunları söyledi:
“KOAH ilerleyici bir hastalık olmasına karşı önlenebilir ve rehabilitasyon edilebilir bir hastalıktır. KOAH’lı bir hastanın yapması gereken ilk iş sigarayı vazgeçmek emeliyle doktora müracaat etmesidir. Sigara bağımlılığı rehabilitasyon edilebilen bir hastalıktır. Bunun dışında, öbür hasarlı toz ve dumandan uzak durulması, grip ve zatürre aşılarının yapılması ve soluk yoluyla alınan ilaç rehabilitasyonunun yanı gizeme fiziksel etkinliğin önerilmesi ve uygulanmasının sağlanması; hem hastalık gelişimi, hem hastalığın ilerlemesi ve makûs neticelerinin önlenmesinde ehemmiyetli bir adımdır. Yeterli bir fiziksel etkinlik için ağır egzersizlere gerek yoktur, haftanın çoğu günleri yapılan orta yoğunluktaki fiziksel etkinlik yeterlidir. Herkesin yapabileceği bir etkinlik olan yürüyüş, kumpaslı fiziksel etkinliğin sağladığı hemen tüm bereketleri sağlayabilmektedir.”

Umut Yeşilyurt